Nội dung Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật được biên tập lại từ 04 nguồn chính: https://vbpl.vn/; www.congbao.hochiminhcity.gov.vn; https://congbao.chinhphu.vn/ và https://www.ipvietnam.gov.vn /

218 DANH MỤC VĂN BẢN PHÁP LUẬT

Thông tư 23/2011/TT-BTNMT Quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chuẩn hóa địa danh phục vụ công tác thành lập bản đồ【VB Online】

BỘ TÀI NGUYÊN VÀ
MÔI TRƯỜNG

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Số: 23/2011/TT-BTNMT

Hà Nội, ngày 06 tháng 7 năm 2011

 

THÔNG TƯ

Quy định quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chuẩn hóa

địa danh phục vụ công tác thành lập bản đồ

BỘ TRƯỞNG BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

Căn cứ Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật ngày 29 tháng 6 năm 2006;

Căn cứ Nghị định số 12/2002/NĐ-CP ngày 22 tháng 01 năm 2002 của Chính phủ về hoạt động đo đạc và bản đồ;

Căn cứ Nghị định số 127/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 8 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật;

Căn cứ Nghị định số 25/2008/NĐ-CP ngày 04 tháng 3 năm 2008 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài nguyên và Môi trường;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ và Vụ trưởng Vụ Pháp chế,

QUY ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Thông tư này Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chuẩn hóa địa danh phục vụ công tác thành lập bản đồ, mã số QCVN 37:2011/BTNMT.

Điều 2. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 10 tháng 01 năm 2012.

Điều 3. Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các tổ chức, cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Thông tư này./.

 

 

KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG

(Đã ký)

Nguyễn Mạnh Hiển

 

 

 

 

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

 

 

 

QCVN 37:2011/BTNMT

 

 

 

QUY CHUẨN KỸ THUẬT QUỐC GIA
VỀ CHUẨN HÓA ĐỊA DANH PHỤC VỤ CÔNG TÁC
THÀNH LẬP BẢN ĐỒ

 

National technical Regulation on Standardization
of Geographic name for mapping

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

HÀ NỘI – 2011

MỞ ĐẦU

Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chuẩn hóa địa danh phục vụ công tác thành lập bản đồ QCVN 37:2011/BTNMT do Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam biên soạn, Vụ Khoa học và Công nghệ trình duyệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành theo Thông tư số 23/2011/TT-BTNMT ngày 06 tháng 7 năm 2011.

 

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

PHẦN I. QUY ĐỊNH CHUNG

1. Phạm vi điều chỉnh

2. Đối tượng áp dụng

3. Các từ viết tắt và giải thích từ ngữ

3.1. Các từ viết tắt

3.2. Giải thích từ ngữ

PHẦN II. QUY ĐỊNH KỸ THUẬT

1. Chuẩn hóa địa danh

1.1. Nguyên tắc chung

1.2. Chuẩn hóa địa danh Việt Nam

1.3. Chuẩn hóa địa danh nước ngoài

2. Cơ sở dữ liệu địa danh

2.1. Cơ sở dữ liệu địa danh Việt Nam

2.2. Cơ sở dữ liệu địa danh nước ngoài

3. Danh mục địa danh

3.1. Danh mục địa danh Việt Nam

3.2. Danh mục địa danh nước ngoài

PHẦN III. QUY ĐỊNH VỀ QUẢN LÝ

PHẦN IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

PHỤ LỤC

 
QUY CHUẨN KỸ THUẬT QUỐC GIA
VỀ CHUẨN HÓA ĐỊA DANH PHỤC VỤ CÔNG TÁC THÀNH LẬP BẢN ĐỒ
National technical Regulation on Standardization of Geographic name for mapping

Phần I.

QUY ĐỊNH CHUNG

1. Phạm vi điều chỉnh

Quy chuẩn này áp dụng trong việc chuẩn hóa địa danh Việt Nam và địa danh nước ngoài phục vụ công tác thành lập bản đồ.

2. Đối tượng áp dụng

Quy chuẩn này áp dụng đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc chuẩn hóa địa danh Việt Nam và địa danh nước ngoài phục vụ công tác thành lập bản đồ.

3. Các từ viết tắt và giải thích từ ngữ

3.1. Các từ viết tắt

IPA (International Phonetic Alphabet): Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế.

UNGEGN (United Nations Group of Experts on Geographic Names): Nhóm Chuyên gia địa danh Liên hợp quốc.

CSDL: Cơ sở dữ liệu.

UBND: Ủy ban nhân dân.

DTTS: Dân tộc thiểu số.

3.2. Giải thích từ ngữ

Trong Quy chuẩn kỹ thuật này, các thuật ngữ dưới đây được hiểu như sau:

3.2.1. Địa danh là tên gọi các đối tượng địa lí, bao gồm danh từ chung và danh từ riêng.

3.2.2. Địa danh Việt Nam là địa danh thuộc nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

3.2.3. Địa danh nước ngoài là địa danh không thuộc nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

3.2.4. Địa danh nguyên ngữ là địa danh được ghi nhận bằng văn tự chính thức hoặc phát âm địa danh của quốc gia hoặc dân tộc có địa danh đó.

3.2.5. Địa danh Latinh hóa là địa danh đã được phiên chuyển sang tự dạng Latinh từ các địa danh có tự dạng không Latinh.

3.2.6. Tọa độ của địa danh là tọa độ địa lí của đối tượng trên bản đồ gắn với địa danh.

3.2.7. Phiên âm là chuyển âm của địa danh nguyên ngữ sang âm, vần theo cách đọc tiếng Việt.

3.2.8. Chuyển tự là chuyển tự dạng của địa danh nguyên ngữ hoặc địa danh Latinh hoá sang tự dạng tương ứng trong tiếng Việt.

3.2.9. Âm tiết hoá là chuyển tổ hợp phụ âm không có trong tiếng Việt của địa danh nước ngoài hoặc địa danh các dân tộc thiểu số Việt Nam thành một hoặc nhiều âm tiết trong tiếng Việt.

3.2.10. Chuẩn hóa địa danh là quá trình xác minh, tìm ra địa danh đúng về vị trí địa lí, ngữ âm, ngữ nghĩa và cách viết tiếng Việt.

3.2.11. Cơ sở dữ liệu địa danh là hệ thống các tư liệu, dữ liệu, thông tin về địa danh.

3.2.12. Mã ISO 3166-1 mã địa lí gồm hai ký tự chữ cái tiếng Anh đại diện cho các quốc gia và vùng lãnh thổ phụ thuộc được quy định trong tiêu chuẩn ISO 3166.

Phần II.

QUY ĐỊNH KỸ THUẬT

1. Chuẩn hóa địa danh

1.1. Nguyên tắc chung

1.1.1. Chuẩn hóa địa danh phục vụ công tác thành lập bản đồ phải đảm bảo tính dân tộc, tính hệ thống, tính phổ thông, tính kế thừa, tính hội nhập, tuân thủ các nguyên tắc của địa danh học, địa danh bản đồ học và các nguyên tắc có tính định hướng về phiên chuyển địa danh của UNGEGN.

1.1.2. Khi phiên chuyển địa danh các dân tộc thiểu số, địa danh nước ngoài sang tiếng Việt phải phù hợp với bộ chữ và cách đọc của tiếng Việt, tôn trọng tín ngưỡng, tình cảm của các dân tộc.

1.1.3. Mỗi địa danh phải được xác định danh từ chung, trừ trường hợp do tính lịch sử của địa danh hoặc do đối tượng địa lí đã bị biến đổi không thể xác định được.

1.1.4. Mỗi địa danh thể hiện trên bản đồ phải gắn với một đối tượng địa lí cụ thể và có tọa độ xác định trên bản đồ.

1.1.5. Tọa độ của địa danh được xác định như sau:

a) Đối tượng địa lí được thể hiện bằng kí hiệu dạng điểm trên bản đồ: xác định theo vị trí của trung tâm đối tượng;

b) Đối tượng địa lí được thể hiện bằng kí hiệu dạng đường trên bản đồ: xác định theo vị trí của điểm đầu, điểm cuối của đối tượng;

c) Đối tượng địa lí được thể hiện bằng kí hiệu dạng vùng trên bản đồ:

- Trường hợp kí hiệu dạng vùng có ranh giới xác định: xác định theo vị trí trung tâm của vùng phân bố đối tượng;

- Trường hợp kí hiệu dạng vùng có ranh giới không xác định: xác định theo vị trí trung tâm của khu vực phân bố đối tượng;

d) Tọa độ của địa danh Việt Nam lấy chẵn giây; tọa độ của địa danh nước ngoài lấy chẵn phút và được ghi bằng chữ số kết hợp với các kí hiệu độ (o), phút (‘), giây (‘’).

1.1.6. Địa danh được chia theo các nhóm đối tượng địa lí như sau:

a) Địa danh quốc gia và vùng lãnh thổ: gồm tên quốc gia và tên vùng lãnh thổ;

b) Địa danh hành chính: tên đơn vị hành chính các cấp;

c) Địa danh dân cư: tên các điểm dân cư;

d) Địa danh kinh tế - xã hội: tên các công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, cơ sở kinh tế;

đ) Địa danh sơn văn: tên các yếu tố địa hình, tên rừng, tên đồng ruộng;

e) Địa danh thủy văn: tên các yếu tố thuỷ văn;

g) Địa danh biển, đảo: tên các yếu tố biển, hải đảo.

1.2. Chuẩn hóa địa danh Việt Nam

1.2.1. Nguyên tắc

a) Giữ nguyên những địa danh đã được quy định hoặc thể hiện thống nhất tại các văn bản pháp lý của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, các văn bản pháp lý về biên giới giữa nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam với các nước.

Những địa danh đã được quy định hoặc thể hiện tại các văn bản nêu trên nhưng chưa thống nhất thì chọn địa danh theo nguyên tắc sau:

- Trường hợp có nhiều văn bản pháp lý thì chọn địa danh tại văn bản có giá trị pháp lý cao nhất;

- Trường hợp các văn bản pháp lý ngang nhau thì chọn địa danh tại văn bản mới nhất.

b) Các địa danh khác được chuẩn hóa theo quy định tại điểm 1.2.2 Quy chuẩn này.

c) Địa danh sau khi chuẩn hóa được viết bằng chữ Quốc ngữ, theo chính tả tiếng Việt, không có dấu phẩy treo (‘), hạn chế sử dụng dấu gạch nối.

d) Cách viết địa danh Việt Nam có ngôn ngữ gốc dân tộc thiểu số Việt Nam

- Sử dụng chữ cái hoặc tổ hợp chữ cái của bộ chữ tiếng Việt để ghi các phụ âm đầu tương ứng hoặc phụ âm có cách đọc gần đúng với địa danh nguyên ngữ;

- Đối với các phụ âm cuối không có trong chính tả tiếng Việt như: b, d, f, j, k, l, r, s, v, w, z được thay thế bằng các phụ âm tương ứng trong bộ chữ tiếng Việt và thanh điệu thích hợp khi cần thiết;

- Sử dụng chữ cái hoặc tổ hợp các chữ cái của bộ chữ tiếng Việt để ghi nguyên âm tương ứng hoặc nguyên âm có cách đọc gần đúng với địa danh nguyên ngữ;

- Sử dụng các chữ cái ghép oo, ôô để ghi nguyên âm dài của địa danh nguyên ngữ;

- Sử dụng dấu thanh của tiếng Việt để ghi các thanh tương ứng hoặc gần đúng của địa danh nguyên ngữ.

e) Các địa danh Việt Nam có ngôn ngữ gốc tiếng nước ngoài thực hiện theo các quy định về cách viết địa danh nước ngoài tại Quy chuẩn này. Trong trường hợp địa danh là tên tổ chức nước ngoài có bổ sung bốn chữ cái f, j, w, z.

1.2.2. Trình tự, nội dung các công việc chuẩn hóa địa danh Việt Nam

a) Thu thập, phân tích, đánh giá tài liệu

- Các loại tài liệu cần thu thập bao gồm:

+ Bản đồ địa hình cơ bản;

+ Các loại bản đồ khác: Bản đồ địa hình; bản đồ chuyên đề, bản đồ chuyên ngành;

+ Các văn bản pháp lý về biên giới quốc gia, địa giới hành chính, văn bản liên quan đến địa danh;

+ Danh mục Địa danh hành chính Việt Nam phục vụ công tác lập bản đồ;

+ Tài liệu khác: Từ điển; dư địa chí; sổ tay địa danh; các tài liệu của các cơ quan chuyên môn nghiên cứu về ngôn ngữ học, dân tộc học, địa lí, lịch sử đã được xuất bản.

- Phân tích, đánh giá và phân loại tài liệu theo các nhóm:

+ Bản đồ địa hình cơ bản sử dụng để chuẩn hóa địa danh;

+ Tài liệu để đối chiếu trong quá trình chuẩn hóa địa danh;

+ Tài liệu để tham khảo trong quá trình chuẩn hóa địa danh.

b) Thống kê địa danh trên bản đồ

- Thống kê và xác đinh tọa độ địa danh trên các bản đồ địa hình cơ bản đã được chọn;

- Phân loại địa danh theo nhóm đối tượng địa lí và đơn vị hành chính theo quy định tại điểm 1.1.6 Quy chuẩn này;

- Lập bảng thống kê địa danh theo mẫu quy định tại Phụ lục số 10 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

c) Xác minh địa danh trong phòng

- Đối chiếu địa danh thống kê với địa danh trên các tài liệu đã phân loại theo thứ tự quy định tại tiết a điểm 1.2.2 Quy chuẩn này, kết quả chuẩn hóa địa danh trong phòng căn cứ theo nguyên tắc quy định tại điểm 1.2.1 Quy chuẩn này;

- Phân loại địa danh đã được đối chiếu thành địa danh chuẩn hóa trong phòng và địa danh có sự khác biệt theo quy định tại điểm 1.2.1 Quy chuẩn này và các mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ dân tộc quy định tại các Phụ lục số 1, Phụ lục số 2, Phụ lục số 3, Phụ lục số 4, Phụ lục số 5, Phụ lục số 6, Phụ lục số 7, Phụ lục số 8 ban hành kèm theo Quy chuẩn này;

- Lập kết quả thống kê, đối chiếu xác minh trong phòng địa danh trên bản đồ địa hình theo mẫu quy định tại Phụ lục số 10 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

d) Xác minh địa danh tại địa phương

- Chuẩn bị tài liệu:

+ Thể hiện kết quả xác minh trong phòng lên bản đồ địa hình cơ bản sử dụng để chuẩn hóa địa danh;

+ Biên tập và in bản đồ màu theo đơn vị hành chính cấp xã.

- Tổ chức tập huấn chuẩn hóa địa danh cho cán bộ địa phương.

- Xác minh địa danh tại đơn vị hành chính cấp xã, gồm:

+ Xác minh toàn bộ các địa danh theo danh mục địa danh xác minh trong phòng;

+ Sự tồn tại của đối tượng địa lí gắn với địa danh;

+ Vị trí của đối tượng địa lí gắn với địa danh;

+ Địa danh;

+ Lập bảng kết quả chuẩn hóa địa danh trên bản đồ địa hình theo đơn vị hành cấp xã theo mẫu quy định tại Phụ lục số 11 ban hành kèm theo Quy chuẩn này;

+ Thống nhất danh mục địa danh với UBND cấp xã.

- Xác minh địa danh tại đơn vị hành chính cấp huyện, gồm:

+ Tổng hợp, lập bảng kết quả chuẩn hóa địa danh trên bản đồ địa hình theo đơn vị hành chính cấp huyện từ kết quả chuẩn hóa địa danh cấp xã theo mẫu quy định tại Phụ lục số 12 ban hành kèm theo Quy chuẩn này;

+ Thống nhất với UBND cấp huyện.

- Xác minh địa danh tại đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm:

+ Tổng hợp, lập bảng kết quả chuẩn hóa địa danh trên bản đồ địa hình theo đơn vị hành chính cấp tỉnh từ kết quả chuẩn hóa địa danh cấp huyện theo mẫu quy định tại Phụ lục số 13 ban hành kèm theo Quy chuẩn này;

+ Thống nhất danh mục địa danh cấp tỉnh với các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh có liên quan và chuyên gia ngôn ngữ.

đ) Kiểm tra đánh giá chất lượng, nghiệm thu sản phẩm các cấp.

e) Thống nhất danh mục địa danh cấp tỉnh với UBND cấp tỉnh.

1.3. Chuẩn hóa địa danh nước ngoài

1.3.1. Quy định chung

a) Địa danh nước ngoài sử dụng để chuẩn hóa là địa danh nguyên ngữ;

Đối với địa danh nguyên ngữ tự dạng không Latinh mà cách đọc còn khó khăn ở Việt Nam thì sử dụng địa danh Latinh hóa đã được Liên hiệp quốc công nhận để phiên chuyển.

Trường hợp chưa thu thập được địa danh nguyên ngữ hoặc địa danh Latinh hóa chính thức thì sử dụng nguồn tài liệu địa danh khác để thay thế theo thứ tự ưu tiên về sử dụng tài liệu quy định tại tiết a điểm 1.3.2 Quy chuẩn này.

b) Trường hợp danh từ chung đi kèm địa danh nhưng không phải là thành phần cấu thành địa danh thì dịch nghĩa danh từ chung đó;

c) Đối với địa danh thuộc lãnh thổ Trung Quốc thì sử dụng địa danh Hán – Việt và ghi kèm trong ngoặc đơn địa danh theo bộ chữ Latinh hóa của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã được Liên hiệp quốc công nhận, không sử dụng dấu thanh;

d) Những địa danh châu lục, đại dương và biển lớn hiện quen sử dụng ở Việt Nam thì giữ nguyên và ghi kèm trong ngoặc đơn địa danh đó bằng tiếng Anh;

đ) Tên một số quốc gia, thủ đô, thành phố hiện đang quen sử dụng ở Việt Nam thì giữ nguyên và ghi kèm trong ngoặc đơn tên phiên chuyển theo quy định tại tiết c điểm 1.3.1 Quy chuẩn này;

e) Địa danh của những đối tượng địa lí đã được nhiều quốc gia dịch nghĩa thì dịch nghĩa sang tiếng Việt;

g) Địa danh có các hư từ thì hư từ được dịch nghĩa sang tiếng Việt;

h) Chỉ sử dụng bốn con chữ Latinh không có trong chữ Quốc ngữ là F(f), J(j), W(w), Z(z) để phiên chuyển những địa danh nước ngoài trong những trường hợp đặc biệt được quy định tại khoản 3 Điều 26 Nghị định số 12/2002/NĐ-CP ngày 22 tháng 01 năm 2002 của Chính phủ về hoạt động đo đạc và bản đồ.

1.3.2. Trình tự, nội dung các công việc chuẩn hóa địa danh nước ngoài

a) Thu thập, phân tích, đánh giá tài liệu

- Các loại tài liệu cần thu thập bao gồm:

+ Bản đồ địa hình, bản đồ các châu hoặc bản đồ thế giới sử dụng để thống kê địa danh cần chuẩn hóa;

+ Tài liệu của các cơ quan, tổ chức địa lí, bản đồ, địa danh của các quốc gia;

+ Tài liệu chính thức của UNGEGN;

+ Tài liệu của tổ chức địa lí thế giới và bản đồ thế giới;

+ Các văn bản pháp lý về biên giới quốc gia giữa Việt Nam và các nước khác;

+ Tài liệu, bản đồ được xuất bản tại Việt Nam có liên quan đến địa danh nước ngoài;

+ Tài liệu khác: Từ điển; dư địa chí; sổ tay địa danh; các tài liệu của các cơ quan chuyên môn nghiên cứu về ngôn ngữ học, dân tộc học, địa lí, lịch sử đã được xuất bản.

- Phân tích, đánh giá và phân loại tài liệu theo các nhóm:

+ Bản đồ sử dụng để chuẩn hóa địa danh;

+ Tài liệu để đối chiếu trong quá trình chuẩn hóa địa danh;

+ Tài liệu để tham khảo trong quá trình chuẩn hóa địa danh.

b) Thống kê địa danh trên bản đồ

- Thống kê và xác định tọa độ địa danh trên các bản đồ đã được chọn;

- Phân loại địa danh theo nhóm đối tượng địa lí và quốc gia, vùng lãnh thổ theo quy định tại điểm 1.1.5 Quy chuẩn này;

- Lập bảng thống kê địa danh nước ngoài theo mẫu quy định tại Phụ lục số 30 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

c) Xác định nguyên ngữ của địa danh cần chuẩn hóa

- Địa danh nguyên ngữ được xác định theo thứ tự ưu tiên về tài liệu như sau:

+ Tài liệu của tổ chức địa danh của các quốc gia có địa danh;

+ Tài liệu của Tổ chức địa lí, bản đồ của quốc gia có địa danh đó;

+ Tài liệu chính thức của UNGEGN;

+ Tài liệu của Tổ chức Địa lí thế giới và bản đồ thế giới.

- Trường hợp chưa thu thập được địa danh nguyên ngữ hoặc địa danh Latinh hoá chính thức thì sử dụng tối thiểu hai nguồn tài liệu địa danh thuộc các nước có ngôn ngữ được Liên hợp quốc chọn làm ngôn ngữ chính thức theo thứ tự ưu tiên (Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha, Ả Rập, Hán) để quyết định chọn địa danh thay thế địa danh nguyên ngữ và phải ghi chú nguồn tài liệu địa danh được sử dụng trong bảng danh mục địa danh.

- Đối với các quốc gia có từ hai ngôn ngữ chính thức trở lên thì căn cứ vào thực tế sử dụng và phân vùng ngôn ngữ của quốc gia đó để quyết định lựa chọn địa danh dùng để phiên chuyển. Trường hợp không có phân vùng ngôn ngữ thì ưu tiên ngôn ngữ sử dụng phổ biến của quốc gia đó.

- Lập bảng đối chiếu địa danh nước ngoài theo mẫu quy định tại Phụ lục số 30 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

d) Phiên chuyển địa danh

- Phiên chuyển địa danh nước ngoài bằng cách phiên âm và chuyển tự. Nếu xác định được nguyên ngữ của địa danh thì phiên chuyển bằng các âm, vần của chữ tiếng Việt dựa vào cách đọc trực tiếp nguyên ngữ của địa danh. Nếu chưa đọc được nguyên ngữ của địa danh thì phiên chuyển gián tiếp qua ngôn ngữ khác;

- Địa danh nước ngoài phiên chuyển gián tiếp qua tiếng Hán và đọc theo âm Hán - Việt thì viết hoa tất cả các chữ cái đầu của âm tiết và không dùng gạch nối;

- Địa danh nước ngoài sau khi phiên chuyển sang tiếng Việt có dấu chữ, viết liền các âm tiết, không có dấu phẩy treo và viết hoa chữ cái đầu của địa danh. Một số trường hợp đặc biệt có thể viết rời, dùng dấu gạch nối giữa các âm tiết;

- Bổ sung một số âm và tổ hợp phụ âm đầu từ, đầu âm tiết để phiên chuyển địa danh. Cấu tạo tổ hợp phụ âm đầu âm tiết gồm 2 phụ âm: br, khr, xc, đr…;

- Các phụ âm cuối vần, cuối từ vẫn giữ nguyên các phụ âm cuối tiếng Việt: n, m, p, l, c, ch, ng, nh, t;

- Đối với các tổ hợp hai phụ âm trong địa danh không có trong tiếng Việt như kr, br, bl, hr, xp, xt, pl, st, cr… thì sử dụng các tổ hợp đó để phiên chuyển địa danh.

Riêng đối với tổ hợp hai phụ âm tr thì được âm tiết hoá thành tơr.

- Trong trường hợp cần thiết, địa danh được âm tiết hoá và lược bỏ phụ âm nhưng phải đảm bảo địa danh được phiên chuyển có cách đọc gần với nguyên ngữ;

- Những phụ âm và tổ hợp phụ âm cuối của địa danh nước ngoài không có trong tiếng Việt như rk, ck, l, nts, lm, b, p và những âm cuối khác được phiên chuyển thành phụ âm tương ứng trong tiếng Việt;

- Trường hợp danh từ chung cấu thành địa danh chỉ loại đối tượng như đảo, biển, eo, vịnh, sông, hồ, chỉ hướng như đông, tây, nam, bắc hoặc từ chỉ tính chất như mới, cũ thì phiên chuyển theo quy định tại điểm 1.3.1 Quy chuẩn này;

- Dịch nghĩa danh từ chung sang tiếng Việt nếu danh từ chung đó không phải là bộ phận không thể tách rời danh từ riêng của địa danh;

- Những địa danh nước ngoài đã Latinh hóa và được UNGEGN công bố hoặc được quốc gia đó sử dụng chính thức thì giữ nguyên;

- Những địa danh nước ngoài chưa được Latinh hóa thì phiên chuyển bằng cách phiên âm theo Bảng ký hiệu ngữ âm quốc tế (IPA) theo mẫu quy định tại Phụ lục số 19 ban hành kèm theo Quy chuẩn này;

- Những địa danh nước ngoài nguyên ngữ tự dạng Latinh được phiên chuyển sang tiếng Việt theo mẫu quy định tại các Phụ lục số 20, Phụ lục số 21, Phụ lục số 22, Phụ lục số 23, Phụ lục số 26, Phụ lục số 27, Phụ lục số 28 ban hành kèm theo Quy chuẩn này; trường hợp chưa có mẫu thì phiên chuyển bằng cách phiên âm kết hợp với chuyển tự;

- Những địa danh nước ngoài nguyên ngữ tự dạng không Latinh được phiên chuyển sang tiếng Việt theo mẫu quy định tại các Phụ lục số 24, Phụ lục số 25 ban hành kèm theo Quy chuẩn này; trường hợp chưa có mẫu thì phiên chuyển bằng cách phiên âm.

đ) Kiểm tra, thẩm định địa danh

Cơ quan chủ đầu tư thẩm định sản phẩm chuẩn hóa địa danh.

e) Thống nhất danh mục địa danh với Bộ Ngoại giao.

2. Cơ sở dữ liệu địa danh

2.1. Cơ sở dữ liệu địa danh Việt Nam

2.1.1. Mỗi địa danh được gán mã duy nhất theo thứ tự như sau:

a) Mã quốc gia: gồm hai ký tự theo quy định tại tiêu chuẩn ISO 3166-1;

b) Mã đơn vị hành chính: gồm 10 chữ số Ả Rập theo quy định tại Quyết định số 124/2004/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 08 tháng 7 năm 2004 về việc ban hành Bảng danh mục và mã số các đơn vị hành chính Việt Nam;

c) Mã nhóm đối tượng: gồm 1 ký tự chữ cái tiếng Việt không dấu;

d) Mã kiểu đối tượng: 2 ký tự chữ cái tiếng tiếng Việt không dấu;

đ) Số thứ tự của địa danh: gồm 3 chữ số Ả Rập.

2.1.2. Thông tin thuộc tính của địa danh Việt Nam được quy định tại các Phụ lục số 16, Phụ lục số 17 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

2.2. Cơ sở dữ liệu địa danh nước ngoài

2.2.1. Mỗi địa danh được gán một mã duy nhất như sau:

a) Mã châu lục: theo quy định như sau: 1 - châu Á; 2 - châu Âu; 3 - châu Đại Dương; 4 - châu Phi; 5 - châu Mỹ; 6 - châu Nam Cực;

b) Mã quốc gia: gồm hai ký tự chữ cái tiếng Anh theo quy định tại tiêu chuẩn ISO 3166-1;

c) Mã đơn vị hành chính: theo quy định của mỗi quốc gia;

d) Mã nhóm đối tượng: gồm 1 ký tự chữ cái tiếng Việt không dấu;

đ) Mã kiểu đối tượng: 2 ký tự chữ cái tiếng tiếng Việt không dấu;

e) Số thứ tự của địa danh: gồm 3 chữ số Ả Rập.

2.2.2. Thông tin thuộc tính của địa danh nước ngoài được quy định tại các Phụ lục số 31, Phụ lục số 32 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

3. Danh mục địa danh

3.1. Danh mục địa danh Việt Nam

3.1.1. Danh mục địa danh Việt Nam được biên tập từ CSDL địa danh Việt Nam theo đơn vị hành chính cấp tỉnh.

3.1.2. Các địa danh được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Việt theo mẫu quy định tại Phụ lục số 14 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

3.2. Danh mục địa danh nước ngoài

3.2.1. Danh mục địa danh nước ngoài được biên tập từ CSDL địa danh nước ngoài lập theo từng châu lục.

3.2.2. Trong mỗi châu lục, các địa danh được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Việt theo mẫu quy định tại Phụ lục số 34 ban hành kèm theo Quy chuẩn này.

Phần III.

QUY ĐỊNH VỀ QUẢN LÝ

1. Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam là cơ quan thực hiện kiểm tra, nghiệm thu và đánh giá, xác nhận sự phù hợp các sản phẩm địa danh đã được chuẩn hóa theo các quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật này.

2. Việc kiểm tra, nghiệm thu các sản phẩm địa danh thực hiện theo Thông tư số 02/2007/TT-BTNMT ngày 12 tháng 02 năm 2007 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về hướng dẫn kiểm tra, thẩm định và nghiệm thu công trình, sản phẩm đo đạc và bản đồ; quy định tỉ lệ kiểm tra, đánh giá chất lượng chuẩn hóa địa danh ở các cấp là 100% khối lượng sản phẩm.

Phần IV.

TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam có trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện Quy chuẩn này.

2. Trong quá trình thực hiện, nếu có vướng mắc thì cơ quan, tổ chức, cá nhân phản ảnh kịp thời về Bộ Tài nguyên và Môi trường để xem xét, giải quyết./.

 

PHỤ LỤC

(Ban hành kèm theo Thông tư số 23/2011/TT-BTNMT ngày 06 tháng 7 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chuẩn hóa địa danh phục vụ công tác thành lập bản đồ)

Gồm các phụ lục sau:

1. Phụ lục số 1: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Ba Na

2. Phụ lục số 2: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Hmông – Dao

3. Phụ lục số 3: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Khmer

4. Phụ lục số 4: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Môn - Khmer Bắc Trường Sơn

5. Phụ lục số 5: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Nam Đảo

6. Phụ lục số 6: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Tạng - Miến

7. Phụ lục số 7: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Thái – Kađai

8. Phụ lục số 8: Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Việt - Mường

9. Phụ lục số 9: Hướng dẫn phiên chuyển địa danh ngôn ngữ gốc các dân tộc thiểu số sang tiếng Việt

10. Phụ lục số 10: Mẫu Bảng thống kê, đối chiếu địa danh Việt Nam

11. Phụ lục số 11: Mẫu Bảng chuẩn hóa địa danh theo đơn vị hành chính cấp xã

12. Phụ lục số 12: Mẫu Bảng chuẩn hóa địa danh theo đơn vị hành chính cấp huyện

13. Phụ lục số 13: Mẫu Bảng chuẩn hóa địa danh theo đơn vị hành chính cấp tỉnh

14. Phụ lục số 14: Mẫu Danh mục địa danh theo đơn vị hành chính cấp tỉnh phục vụ công tác thành lập bản đồ

15. Phụ lục số 15: Mẫu Nhật kí điều tra, xác minh địa danh

16. Phụ lục số 16: Cấu trúc bảng thông tin thuộc tính địa danh hành chính Việt Nam

17. Phụ lục số 17: Cấu trúc bảng thông tin thuộc tính địa danh các yếu tố dân cư, sơn văn, thủy văn, kinh tế - xã hội, biển đảo Việt Nam

18. Phụ lục số 18: Bảng phân loại ngôn ngữ nước ngoài theo văn tự chính thức

19. Phụ lục số 19: Bảng kí hiệu ngữ âm quốc tế (IPA)

20. Phụ lục số 20: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Anh

21. Phụ lục số 21: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Pháp

22. Phụ lục số 22: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Tây Ban Nha

23. Phụ lục số 23: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Đức

24. Phụ lục số 24: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Nga

25. Phụ lục số 25: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Hán

26. Phụ lục số 26: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Bồ Đào Nha

27. Phụ lục số 27: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Rumani

28. Phụ lục số 28: Mẫu phiên chuyển địa danh tiếng Italia

29. Phụ lục số 29: Hướng dẫn áp dụng các mẫu phiên chuyển địa danh tiếng nước ngoài sang tiếng Việt

30. Phụ lục số 30: Mẫu Bảng thống kê, đối chiếu địa danh nước ngoài

31. Phụ lục số 31: Cấu trúc bảng thông tin thuộc tính địa danh quốc gia và vùng lãnh thổ

32. Phụ lục số 32: Cấu trúc bảng thông tin thuộc tính địa danh nước ngoài đối với các yếu tố dân cư, sơn văn, thủy văn, kinh tế - xã hội, biển đảo

33. Phụ lục số 33: Mẫu bảng danh mục địa danh nước ngoài được chuẩn hóa

34. Phụ lục số 34: Mẫu bảng danh mục địa danh nước ngoài phục vụ công tác thành lập bản đồ

35. Phụ lục số 35: Quy định chữ viết tắt trên bản đồ

 

PHỤ LỤC SỐ 1

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI BA NA

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Chữ DTTS

Phiên chuyển sang tiếng  Việt

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Chữ DTTS

Phiên chuyển sang tiếng  Việt

p-

p

p

j-

y

d; y

-p

p

p

-j

i

I

ph-

ph

ph

r-

r

R

t-

t

t

-r

r

Không phiên chuyển

-t

t

t

l-

l

L

th-

th

th

-l

l

Không phiên chuyển

c-

ch; c; c&

ch

Cr-

Cr

Cr

-c

ch; c

ch

Cl-

Cl

Cl

ch-

chh; ch

ch

hC

hC

C

k-

k

k; c

/C

ÈC

C

-k

k; c

c; k

i

i (; ĩ

I

kh-

kh

kh

i:

i

I

/-

Không có

Không phiên chuyển

e

ê(; ễ

ê

-/

È; q; V(; V)

Dấu sắc ( ' ) hoặc dấu nặng ( . )

e:

ê

ê

bh

b; bh; v

b

E

e(; ẽ

e

dh

d; dh

đ

E:

e

e

ïh

j

gi

µ

ư(; ữ

ư

gh

g

g

µ:

ư

ư

b

-b; Èb; b

b

F

ơ(; â

â

d

đ; Èd; d

d

F:

ơ

ơ

ï

dj; Èj

gi

a

ă

ă

m-

m

m

a:

a

a

-m

m

m

u

u(; ũ

u

n-

n

n

u:

u

u

-n

n

n

o

ô(; ỗ

ô

ø-

n); nh

nh

o:

ô

ôô (Sau ng, k)

ô (Không sau ng, k)

-ø

nh

nh



o(; õ

o

N-

ng

ng

:

o

oo (Sau ng, k)

o (Không sau ng, k)

-N

ng

ng

ie

iê; ia

iê; ia

s

s; x

S

uo

uô; ua

uô; ua

h-

h

h

µF

ươ; ưa

ươ; ưa

-h

h

Dấu sắc ( È )

V¼(phát âm căng, kẹt)

V@

Không phiên chuyển

w-

w; v

w

V (mũi hoá)

V)

Không phiên chuyển

-w

u; o

u; o

(Phát âm chùng, trầm)

Không có

Không phiên chuyển

 

PHỤ LỤC SỐ 2

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI HMÔNG - DAO

a) Hệ thống âm

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Ví dụ minh họa

Địa danh DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

p

p

 

 

-p

-p

 

 

º

b

 

 

mp

b

 

 

ph

ph

 

 

mph

ph

ëe31mph«u44

Đề Phâu (Đề Bâu)

pl

pl

 

 

mpl

pl

 

 

phl

phl

 

 

mphl

phl

 

 

v

v

 

 

f

ph

 

 

m

m

 

 

-m

-m

 

 

hm

hm

 

 

mh

m

 

 

t

t

 

 

-t

-t

 

 

ë

đ

haN35 ëe31

Háng Đề

th

th

 

 

dh

th

 

 

nt

t

 

 

nth

th

 

 

tl

tl

 

 

ntl

tl

 

 

ts

x

 

 

n

n

 

 

-n

-n

 

 

l

l

 

 

hl

sl

 

 

t§

s

t§e35 qu44 øa55

Sế Cu Nha

t§h

s

 

 

nt§

gi

 

 

nt§h

s

 

 

½

gi

 

 

§

s

 

 

ÿ

tr

ÿăN31 t«i35

Trằng Tơ (Trảm Tấu)

nÿ

đr

 

 

ÿh

th

 

 

nÿh

th

 

 

tþ

ch

mu21 qaN55 tþai323

Mù Cang Chải

(Mù Căng Chải)

ntþh

s

 

 

ntþ

gi

 

 

d½

gi

 

 

ntþh

s

 

 

ø

nh

 

 

-ø

-nh

 

 

þ

s

 

 

½

gi

 

 

k

c, k, qu

 

 

nk

g

 

 

kh

kh

 

 

nkh

kh

 

 

ng

ng

 

 

-ng

-ng

 

 

q

c, k, qu

 

 

nq

g

 

 

qh

kh

 

 

nqh

kh

 

 

h

h

ha35 ëe31

Há Đề

i

i

 

 

-i

-i

 

 

e

ê

 

 

ε

e

 

 

a

a

 

 

i«

ia, iê, ê

ma55 li«55

Ma Lê

-i

ư

 

 

«i

ơ

 

 

-«i

ơ

 

 

u

u

 

 

-u

-u, -o

 

 

o

ô

 

 



o

 

 

u

ua, uô

 

 

b) Hệ thống thanh điệu

Thanh vị

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Địa danh DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển

sang tiếng Việt

55 ngang cao

Không dấu

ma55 li«55

Ma Lê

44 ngang trung

Không dấu

ëe31mph«u44

Đề Phâu (Đề Bâu)

11 ngang thấp

Dấu huyền

 

 

31 xuống

Dấu huyền

ëe31mph«u44

Đề Phâu (Đề Bâu)

21 xuống thấp

Dấu huyền

mu21 qaN55 tþai323

Mù Cang Chải

(Mù Căng Chải)

35 lên

Dấu sắc

ha35

Há

323 gãy

Dấu hỏi

 

 

31/ xuống tắc họng

Dấu nặng

 

 

Địa danh đặt trong ngoặc đơn ( ) thuộc cột “Ví dụ minh họa, phiên chuyển sang tiếng Việt” trong Mẫu này là địa danh quen dùng.

 

PHỤ LỤC SỐ 3

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI KHMER

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Ví dụ minh họa

Địa danh DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

a

a

nakta basăk

Nạc Ta Ba Sắc

ă

ă

PrF(y cam băng

Prây Cam Băng

F(

aâ

tà F(n

Tà Ân

b

b

Piem Prek bas

Pieâm Prêch Bá

k

 

c

com pong thom

Com Pông Thôm

ch

PrEk Prăm Pưl Muk

Prêch Prăm Pưn Múc

c/ch

PrEk kroch

Prêch Krôc

c

ch

chong ngo

Chông Ngô

z

d

P’nom zưn

Phnôm Dưn

d

đ

P’nom dF(y

Phnôm Đây

ε

e

ta εt

Tà Ét

e

ê

Prek kroch

Prêch Krôc

f

ph

fsa thom

Phsa Thôm

h

h

Prek prahut

Prêch Pra Hut

i

i

Prek milon

Preâc Mi Loân

j

i

Prek tưk vjl

Preâch Tức Vin

k

k

ta kiet

Tà Kiệt

X

kh

xu k

Khu Oc

l

l

PrF(y sala

Prây Xa La

m

m

srok Prek mlu

Srôc Prêch Mlu

n

 

n

Prek ta nia

Prêch Ta Nia

n

fum chεun

Phum Che Un

ŋ

 

ng

vt prF(y aŋkr

Vot Prây Ăng Co

ng

PrFây cam băŋ

Prây Cam Băng

h

nh

ok  ha mFn

Ôc  Nha Mân

h

nh

Src trachiek kranh

Sróc Tra Chiếc Kranh



o

k mn

Ốc Mon

:

oo

sva t:ng

Sva Toong

o

ô

o mo

Ô Mô

o:

ôô

P’no do:ng

Phnô Đôông

g

ô

Prek mgn thom

Prêch Mơn Thôm

P

p

Piem Prek kruah

Piêm Prêc Krua

 

p

Prek tum nup

Prêch Tum Nup

P’

ph

P’nom dF(y

Phnôm Đây

kw

qu

 

 

r

r

Piem kompong rap

Piêm Com Pông Rap

sl

sl

Piem slap traon

Piêm Slap Trà Ôn

t

 

t

ta kiet

Tà Kiết

t

ta not

Ta Nôt

t’

th

ba t’e

Ba Thê

s

x

ta sep

Ta Xép

u

u

Prek tum nup

Prếch Tum Nup

ö

ư

srk tưk lo:t

Sroc Tưc Loot

v

v

ta v

Tà Vỏ

i

i

P’no don chi

Phnô Đôn Chi

 

PHỤ LỤC SỐ 4

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI MÔN - KHMER BẮC TRƯỜNG SƠN

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Ví dụ minh họa

Địa danh DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

p

p

tapăN

Ta Păng

t

t

tFlaN

Tơ Lang

ÿ

tr

ÿFgu(N

Trờ Gung

c

ch

aci

A Chi

k

c, k, q

kavin

Ca Vin

pH

ph

pH

Pho

tH

th

 

 

kH

kh

 

 

/b

b

abu(N

A Bung

/d

đ

la/daN

La Đang

/ï

ch

 

 

b-

b/v

b-ău9

Vàu

d-

t

d-a§i(q

Tà Xí

ê-

đ

 

 

ï--

d

kaï-ăN

Cà Dăng

g

g

gari

Ga Ri

m

m

amin

A Min

n

n

na

Na

ø

nh

koøoj

Cô Nhôi

N

ng/ngh

 

 

v

v

tavE

Tà Ve

s/cH

x

d-asi(q

Tà Xí

§

s

jE§aj

De Sai

j

d

jo(N/(N

Dông Ong

h

h

hwF(j kataN

Huây Ca Tang

r

r

ralaN

Ra Lang

l

l

talu

Ta Lu

/ (ở cuối âm tiết)

Dấu sắc ( '  ) hoặc dấu nặng ( . )

d-asi(/

Tà Xí

i

i

aciN

A Ching

i(

i

ati(N

A Ting

e

ê

 

 

e(

ê

 

 

e=

ê

cFnet

Chờ Nết

e=(

ê

 

 

E

e

pElo

Pe Lô

E(

e

atE(p

A Tép

µ

ưư, ư

 

 

µ(

ư

 

 

F

ơ

kanFm

Ca Nơm

F(

â

galF(u9

Ga Lâu

Ã

ơ

 

 

Ã(

â

 

 

a

a

paka

Pa Ca

ă

ă

r«măN

Rờ Măng

u

uu, u

AruN

A Rung

u(

u

rFku(N

Rơ Cung

o

ôô, ô

apo

A Pô

o(

ô

ano(N

A Nông



oo, o

krN

Co Roong

(

o

jo(N /(N

Dông Ong



oo/o

vN

Voòng

(

o

 

 

ie

iê, ia

atiíeN

A Tiêng

Ea

ia

 

 

µF

ươ, ưa

avµFN

A Vương

Fa

ưa

 

 

uo

uô, ua

knuo

Co Nua

a

oa

ra vE

Roà Ve

 Lưu ý:

- Phụ âm l khi đứng ở cuối âm tiết ghi là n

Ví dụ:      /bol /at caj/    > Bôn Át Chai

- Phụ âm tắc họng /-// và /-h/ khi đứng ở cuối âm tiết thì ghi bằng dấu sắc ( ' ) hoặc dấu nặng ( . )

Ví dụ:   d-asi(/     >   Tà Xí                      r«văh    >  Rờ Vá\

PHỤ LỤC SỐ 5

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI NAM ĐẢO

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Ví dụ minh họa

Địa danh DTTS

(Trên bản đồ  tài liệu)

Địa danh DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

pH

ph

Êa Phê

/ja pHe

Ya Phê

tH

th

Côư( M'Thi

cµ(/ mtHi

Chự Mơ Thi

cH

s

Êa Côhung

/ja cHuN

Ya Sung

kH

kh

Êa Khăk

/ja kHăk

Ya Khắc

p

p

Êa Pôp

/ja pop

Ya Pốp

t

t

Êa Tao

/ja taw

Ya Tao

c

ch

Côư( Mgar

cµ(/ m«gar

Chự Mơ Ga

k

c

Êa Kar

/ja kar

Ya Ca

q

Êa Kuăng

/ja kwăN

Ya Quăng

/

Không phiên chuyển

Êa Tao

/ja taw

Ya Tao

/

Không phiên chuyển

Côư( Amung

cµ(/ /muN

Chự Mung

b-

b

Êa Bil

/ja b-il

Ya Bin

d-

đ

Êa Dưc&

/ja d-µc

Ya Đứt / Ya Đức

¾-

gi / d

Côư( Êa Jao

cµ(/ /ja ï-aw

Chự Ya Giao

g-

g

Êa Găm

/ja găm

Ya Găm

b / º

b

Krông Bu(k

kroN bu(k

Crông Búc

d / ë

đ

Êa Đrung

/ja ëru(N

Ya Đrung

× / dj

gi / d

Buôn Djam

bu»on ×am

Buôn Giam

Ö

Không phiên chuyển, trừ trường hợp trong từ “Öde Öga” chỉ người Ê đê

Côư( Êwi

 

Êđê Êga

cµ(/ ÖBi

 

Öde Öga

Chự Vi (núi)

 

Êđê Êga

s

x

Êa Suê

/ja swe

Ya Xuê

h

h

Êa Hiu

/ja hiw

Ya Hiu

B

v

Côư( Êwi

cµ(/ ÖBi

Chự Vi

j/y

d

Côư( Yang Sin

cµ(/ jaN sin

Chự Dang Xin

m

 

m

Êa Mu(c

/ja mu(c

Ya Mút

mơ

Côư( Mgar

cµ(/ mgar

Chự Mơ Ga

n

n

Côư( Ni

cµ(/ ni

Chự Ni

ø

nh

Êa N)uôl

/ja øu»ol

Ya Nhuôn

N

ng

Buôn Ngam

bu»on Nam

Buôn Ngam

l

l

Êa Lac&

/ya lac

Ya Lách

r

r

Buôn Riêng

bu»on ri»eN

Buôn Riêng

-j- / -i»-

i

Buôn Riêng

bu»on ri»eN

Buôn Riêng

y

Êa Siơ(k

/ja xi»F(k

Ya Xy Ấc

-w-/-u»-

u

Êa Kruê

/ja Krwe

Ya Cruê

o

Côư( Kroa

cµ(/ krwa

Chự Croa

i

i

Côư( Sing

cµ(/ siN

Chự Xinh

i(

i

Buôn Tri(ng

bu»on tri(N

Buôn Tơ Rinh

e

ê

Êa Kruê

/ja Krwe

Ya Cruê

E

e

Êa Wer

/ja BEr

Ya Ve

E(

e

Côư( Ne(

cµ(/ ne(/

Chự Nẹ

µ

ư

 

 

 

µ(

ư

Côư( Sing

cµ(/ siN

Chự Xinh

F

ơ

 

 

 

F(

â

Êa Krơ(ng

Côư( Tâo

/ja krF(N

cµ(/ tF(w

Ya Crâng

Chự Tâo

a

a

Êa Kar

/ja kar

Ya Ca

ă

a

Krông Pac&

kroN păc

Crông Pách

ă

Ênao Lăk

Önaw lăk

Hồ Lăc

u

u

Êa Mbum

/ja m«bum

Ya Mơ Bum

u(

u

 

 

 

ú

Côư( Mu(t

cµ(/ mu(t

Chự Mút

o

ô

Êa Kô

/ja ko

Ya Cô

a

Côuôr Knia

cu»or k«ni»a

Chua Cơ Nya

ôô

Côư( Hiông

cµ(/ hi»oN

Chự Hy Ôông



o

Êa Sol

Côư( Klo

Êa Troh Kram

/ja sl

cµ(/ kl

/ja t«rh k«ram

Ya Xon

Chự Clo

Ya Tơro Cram

oo

 

 

 

(

o

Côư( Po(ng

cµ(/ p(N

Chự Pong

ó

Côư( Do(k

cµ(/ d-(k

Chự Đóc

ie

ie

 

 

 

uo

uô

 

 

 

-p

p

Êa Pốp

/ja pop

Ya Pốp

-t

t

Êa Kn)ôt

/ja køot

Ya Cơ Nhốt

-c

ch

Êa Lac&

/ya lac

Ya Lách

t / c

Êa Pôc&

Êa Dưc&

/ja poc

/ja d-µc

Ya Pốt (Ya Pôốc)

Ya Đứt (Ya Đức)

-k

c

Êa Khăk

/ja kHăk

Ya Khắc

-/

Dấu nặng  ở nguyên âm chính

Côư( Po(ng

Côư( Do(k

cµ(/ p(N

cµ(/ d-(k

Chự Pong

Chự Đóc

-m

m

Êa Găm

/ja găm

Ya Găm

-n

n

Êa Muôn

/ja mu»ôn

Ya Muôn

-ø

nh

Côư( Yang Kuêôn)

cµ(/ jang kweø

Chự Dang Quênh

n /ng

 

 

 

-N

ng

Côư( Po(ng

cµ(/ p(N

Chự Pong

-l

n

Côư( Côhil

cµ(/ cHil

Chự Sin

-r

bỏ

Ko( Siêr

ko(/ si»er

Cọ Xia

-w

u

Êa Hiu

/ja hiw

Ya Hiu

o

Êa Tao

/ja taw

Ya Tao

bh

ph

 

 

 

bl

Bl

Côư( Ble(

cµ(/ ºlE(/

Chự Blẹ

-h

Không phiên chuyển

Buôn Côoah

bu»on cwah

Buôn Choa

Hoặc thêm dấu hỏi ( ?) hoặc dấu sắc ( / ) trên nguyên âm đi trước

Êa Troh Kram

Êa Rah

Êa M'Doh

/ja t«roh kram

/ja rah

/ja md-(h

Ya Tơro Cram

Ya Ra/Ya Rả

Ya Mơ Đó

w/

u và dấu nặng ( . ) ở nguyên âm phía trước

 

 

 

o và dấu nặng ( . ) ở nguyên âm phía trước

 

 

 

-jh

i

 

 

 

y

 

 

 

Bỏ và thêm dấu hỏi ( ?) hoặc sắc vào nguyên âm phía trước

 

 

 

br

br

 

 

 

b-h

ph

Buôn Bhung

bu»on b-hu(N

Buôn Phung

b-l

bl

 

 

 

b-r

br

 

 

 

pl

pl

Côư( Kplang

cµ(/ kplaN

Chự Cơ Plang

pr

pr

 

 

 

kp

cơp

Côư( Kpar

cµ(/ kpar

Chự Cơ pa

kt

cơt

Côư( Ktei

cµ(/ ktF(j

Chự Cơ Tây

kc

cơch

 

 

 

-j

i

 

 

 

y

Côư( Ktei

cµ(/ ktF(j

Chự Cơ Tây

-j/

i và thêm dấu nặng  ( . ) ở nguyên âm phía trước

 

 

 

y và thêm dấu nặng  ( . ) ở nguyên âm phía trước

 

 

 

kk

cơp

 

 

 

kb

cơb

Côư( Kbang

cµ(/ kbaN

Chự Cơ bang

kb-

cơb

Côư( Kbô

cµ(/ kb-o

Chự Cơ bô

kd

cơđ

 

 

 

kd-

cơđ

Buôn Kdêôc&

bu»on kd-e(c

Buôn Cơ Đếch

kï-

cơgi

 

 

 

kcH

cơs

 

 

 

kg

cơg

 

 

 

k×

cơgi

 

 

 

km

cơm

Côư( Kmrê

cµ(/ kmre

Chự Cơ Mrê

kn

cơn

 

 

 

kø

cơnh

Êa Kn)ôt

/ja køot

Ya Cơ Nhốt

kN

cơng

 

 

 

kh

cơh

 

 

 

ks

cơs

Êa Ksung

/ja ksuN

Ya Cơ Sung

kj/ky

cơd

 

 

 

kr

cr

Êa Troh Kram

Êa Krơ(ng

/ja t«roh kram

/ja krF(N

Ya Tơ Ro Cram

Ya Crâng

kB

cơv

 

 

 

kl

cl

CÖôư( Klo

cµ(/ kl

Chự Clo

kh

kơh

Côư( K'hla

cµ(/ khla

Chự Cơ Hla

d-h

th

Côư( Dhung

cµ(/ d-huN

Chự Thung

dl

đl

 

 

 

ër

đr

 

 

 

d-l

đl

Côư( Dlung

cµ(/ d-luN

Chự Đlung

d-r

đr

Côư( Kdroah

cµ(/ kd-rwah

Chự Cơ Đroa

mp

mơp

 

 

 

mt

mơt

Côư( Mta

cµ(/ mta

Chự Mơ Ta

mc

mơch

 

 

 

mk

mơk

 

 

 

mpH

mơph

 

 

 

mtH

mơth

Côư( M'Thi

cµ(/ mtHi

Chự Mơ Thi

mcH

mơs

 

 

 

mkH

mơkh

 

 

 

mb

mơb

 

 

 

mb-

mơb

Buôn M'Bơn

ºu»on mb-Fn

Buôn Mơ Bơn

md

mơđ

 

 

 

md-

mơđ

 

 

 

mï

mơgi

Buôn M'Jui

ºu»on mïui»

Buôn Mơ Giui

m×

mơgi

 

 

 

mg-

mơg

Côư( Mgar

cµ(/ mgar

Chự Mơ Ga

ms

mơs

 

 

 

mm

mơm

 

 

 

mn

mơn

 

 

 

mø

mơnh

 

 

 

mN

mơng

 

 

 

mj

mơd

Buôn M'Yui

bu»on mjui

Buôn Mơ Dui

m/

mơ-

Buôn M'o

ºu»on m/o

Buôn Mơ O

mh

mơh

Buôn M'hei

bu»on mhF(j

Buôn Mơ Hây

ml

ml

Buôn M'Lia

ºu»on mli»a

Buôn Mlya

mr

mr

Côư( Mriô

cµ(/ mri»o

Chự Mryô

hb-

hơb

 

 

 

hd-

hơđ

 

 

 

hd

hơđ

Êa Hđung

/ja hëu(N

Ya Hơ Đung

Hj

hơd

 

 

 

hm

hơm

 

 

 

hn

hơn

Krông Hnăng

kroN hnăN

Crông Hơ Năng

HN

hơng

 

 

 

hr

hr

 

 

 

Hl

hl

Êa Hleo

/ja hlEw

Ya Hleo

H/

hơ-

 

 

 

hg

hơg

 

 

 

HB

hơv

 

 

 

ïh

s

 

 

 

×h

s

 

 

 

Tr

tơr

Êa Trang

/ja traN

Ya Tơ Rang

Tl

tl

Côư( Tliêr

cµ(/ tli»er

Chự Tlia       (Chự Tlya,  Tlyê)

g-r

gr

Côư( Gren

cµ(/ grEn

Chự Gren

- Lưu ý: yếu tố j, i» có chức năng là một giới âm trong các ngôn ngữ Nam Đảo, phương án chung là phiên chuyển thành chữ cái y hoặc i trong chữ quốc ngữ. Tuy nhiên, đây là một âm có cách đọc phụ thuộc vào nguyên âm, kể cả âm cuối, do đó tuỳ theo từng trường hợp cụ thể mà phiên chuyển cho gần nhất với tiếng dân tộc.

- Địa danh đặt trong ngoặc đơn ( ) thuộc cột “Ví dụ minh họa, Phiên chuyển sang tiếng Việt” trong Mẫu này là địa danh quen dùng.

 

PHỤ LỤC SỐ 6

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI TẠNG - MIẾN

a) Hệ thống âm

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

p

p

s

x

pj

pi

þ

ch

ph

ph

x

kh

t

t

v

v

th

th

z

d

k

k

ü

gi

kh

kh

Ä

g

q

k

w

w; u

qh

kh

h

h

b

b

i

i

bj

bi

y

u

d

đ

e

ê

g

g

O

ê

ts

s

E

e

tsh

s

¿

e

tþ

tr

µ

ư

tþh

tr

F

ơ

dz

gi

a

a

dü

gi

u

u

m

m

o

ô

mj

mi



o

n

n

ie

iê; ia

ø

nh

ia

ia

N

ng

i

io

l

l

ue

uê

Â

sl

uo

uô; ua

z

d

ua

ua

f

ph

V (mũi hoá)

Không phiên chuyển

b) Hệ thống thanh điệu

Thanh vị

Phiên chuyển sang tiếng Việt

33

Không dấu

24

Dấu sắc

45

Dấu sắc

34

Dấu sắc

55

Dấu sắc

32

Dấu huyền

42

Dấu huyền

21

Dấu nặng

11

Dấu nặng

 

PHỤ LỤC SỐ 7

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI THÁI – KAĐAI

a) Hệ thống âm

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Ví dụ minh họa

Địa danh DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

i

i

fa33 din33

Pha Đin

i(

i

 

 

e

ê

b35 pet31

Bó Pệt

e(

ê

 

 

E

e

năm31 lEN35

Nặm Léng

E(

e

 

 

µ

ư

na33 /µ33

Na Ư

µ(

ư

 

 

«

ơ

cieN32 sF33

Chiềng Sơ

«(

â

na32 lF(w32

Nà Lầu

a

a

mµ«N32 thaø33

Mường Thanh

ă

ă

năm31 lEN35

Nặm Léng

u

u

mµ«N32 mun32

Mường Mùn

u(

u

 

 

o

- ôô (trong trường hợp âm tiết  kết thúc bằng [Nk])

- ô (trong âm tiết mở và trong trường hợp âm cuối là [Np])

mµ«N32 mo33

Mường Mô

o(

ô

 

 



- oo (trong trường hợp âm tiết kết thúc bằng [Nk])

- o (trong âm tiết mở và trong trường hợp âm cuối là [Np])

nNk 33 lăj33

Noong Lay

(

o

 

 

ph

ph

 

 

ie

- iê (ở âm tiết khép, nửa khép và nửa mở)

- yê (ở âm tiết khép, nửa khép và nửa mở với âm đệm w ở trước)

- ia (ở âm tiết mở)

- ya (ở âm tiết mở với âm đệm w ở trước)

cieN32 saj31

 

 

 

kEw35 pie33

Chiềng Sại

 

 

 

Kéo Pia

uo

- uô (ở âm tiết khép, nửa khép và nửa mở)

- ua (ở âm tiết mở)

k33 luoN33

 

năm31 nuo33

Co Luông

 

Nặm Nua

µ«

- ươ (ở âm tiết khép, nửa khép và nửa mở)

- ưa (ở âm tiết mở)

mµ«N32 thaø33

 

na32 xµF33

Mường Thanh

 

Nà Khưa

th

th

năm31 tha33

Nặm Tha

kh

kh

 

 

p

p

xuoj323 pEn32

Khuổi Pèn

t

t

na33 toN35

Na Tống

c

ch

cieN32 saj31

Chiềng Sại

k

- k (khi đứng trước các nguyên âm dòng trước)

- c (khi đứng trước các nguyên âm dòng giữa và dòng sau và khi đứng ở cuối âm tiết)

- q (khi đứng trước âm đệm w).

k33 kin33

 

 

k33 luoN33

na32 băk35

Co Kin

 

 

Co Luông

Nà Bắc

b

b

na32 băk35

Nà Bắc

d

d

fa33 din33

Pha Đin

bú

bh

 

 

dú

dh

 

 

m

m

năm31 lEN35

Nặm Léng

n

n

năm31 lEN35

Nặm Léng

ø

nh

mµFN32 øE35

Mường Nhé

N

ng

k33 luoN33

Co Luông

ts

ch

 

 

f

ph

fa33 din33

Pha Đin

s

s

xuoj323 sµFj31

Khuổi Sượi

x

kh

xuoj323 dEN33

Khuổi Đeng

h

h

 

 

v

v

na32 vaj32

Nà Vài

z

d

na32 ze32

Nà Dề

Ä

g

 

 

l

l

k33 luoN33

Co Luông

lò

sl

kok35 lòom32

Cốc Slồm

r

r

 

 

w

- u (khi ở vị trí âm cuối mà trước nó là các nguyên âm i, e, E hoặc các nguyên âm ngắn), hoặc (khi ở vị trí âm đệm mà sau nó là các nguyên âm «(, iê), hoặc (khi  đứng sau phụ âm k).

- o (khi ở vị trí âm cuối mà trước nó là nguyên âm dài hoặc khi ở vị trí âm đệm mà sau nó là các nguyên âm a, ă(, E)

na32 diw32

na32 lF(w32

 

 

na32 swaN32

na32 haw35

Nà Đìu

Nà Lầu

 

 

Nà Soàng

Nà Háo

j

-   i (ở vị trí âm đệm), hoặc (ở vị trí âm cuối mà trước nó là các nguyên âm dài)

-   y (ở vị trí âm cuối mà trước nó là nguyên âm ngắn)

cieN32 saj31

cieN32 nFj33

 

µ«N32 lăj33

năm31 căj32

Chiềng Sại

 

 

Mường Lay

Nặm Chày

Lưu ý:

- Phụ âm quặt lưỡi như tþ, § … được ghi bằng các phụ âm đồng vị tương ứng không quặt lưỡi.

Ví dụ:

tþ được ghi bằng “ch”

§ được ghi bằng “s”

- Đối với các tổ hợp phụ âm hay các phụ âm tiền xát, tiền mũi, chúng ta có thể ghép các con chữ (chữ cái) Quốc ngữ để thể hiện chúng.

Ví dụ:

bl được ghi là “bl” 

ml được ghi là “ml”

b)  Hệ thống thanh điệu

Đặc điểm của thanh điệu trong các ngôn ngữ Thái - Kadai:

- Số lượng các thanh điệu trong các ngôn ngữ Tày - Thái không phải bao giờ cũng giống nhau.

- Ngay cả các ngôn ngữ có số lượng thanh điệu bằng nhau thì đường nét và âm vực của các thanh này không phải bao giờ cũng giống nhau.

- Có thanh điệu giống tiếng Việt, có thanh điệu không giống tiếng Việt.

Sử dụng hệ thống dấu thanh của chữ Quốc ngữ hiện có để mô phỏng một cách tương đối thanh điệu các âm tiết trong các ngôn ngữ Thái - Kađai. Việc lựa chọn dấu thanh tùy thuộc vào việc thanh điệu trong ngôn ngữ đó gần nhất với thanh nào trong tiếng Việt, trong đó đặc điểm quan trọng nhất là âm vực của toàn thanh điệu và đường nét ở nửa cuối của thanh điệu.

Hệ thống thanh điệu tiếng Tày: 

Thanh vị

Phiên chuyển sang tiếng Việt

Địa danh DTTS (Phiên âm)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

35

Dấu sắc

nF(m31 lEN35

Nậm Léng

33

Không dấu

k33 luoN33

Co Luông

32

Dấu huyền

cieN32 saj31

Chiềng Sại

323

Dấu hỏi

xuoj323 dEN33

Khuổi Đeng

31

Dấu nặng

năm31 lEN35

Nặm Léng

21

Dấu huyền

 

 

PHỤ LỤC SỐ 8

MẪU PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH GỐC NHÓM NGÔN NGỮ - TỘC NGƯỜI VIỆT - MƯỜNG

Âm, tổ hợp âm tiếng DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang

tiếng Việt

Ví dụ minh họa

Địa danh DTTS

(Ghi bằng kí hiệu ngữ âm quốc tế)

Phiên chuyển sang tiếng Việt

p

p

 

 

t

t

tF(n55miø55

Tân Minh

ÿ

tr

ÿuN55bi55

Trung Bi

c

ch

XE55 cwăN55

Khe Choăng

k

c, k, q

kwat21

Quạt

pH

ph

kau955 pHN55

Cao Phong

tH

th

/iíen55 tHµFN21

Yên Thượng

kH

kh

 

 

b

b

XE55 bu(N35

Khe Búng

d

đ

lu35 saN35

Đú Sáng

ï

ch

 

 

m

m

m iíen32 doj32

Miền Đồi

n

n

nam55 f(N55

Nam Phong

ø

nh

z55 øF(n55

Do Nhân

N

ng

Nuon32 nF(j21

Nguồn Nậy

s

x

 

 

§

s

kE323 §u(N32

Kẻ Sùng

h

h

 

 

B

v

 

 

v

v

 

 

z

d

 

 

j

d

 

 

f

ph

ban323 fo(N32

Bản Phồng

X

kh

XE55 na32

Khe Nà

Ä

g

ÄEø32 nan32

Gành Nàn

l

l

 

 

r

r

rau932 ÿE55

Rào Tre

i

i

 

 

e

ê

 

 

E

e

 

 

µ

ưư

 

 

µ(

ư

 

 

F

ơ

 

 

F(

â

 

 

a

A

ÿi35 naN55

Trí Nang

ă

ă

laN32 kăj

Làng Cay

u

uu

 

 

u(

u

kE323 §u(N32

Kẻ Sùng

o

ôô

 

 

o(

ô

 

 



oo, o

ka32 rN32

Cà Roòng

(

o

 

 

iF

iê, ia

 

 

uF

uô, ua

buF55

Bua

µF

ươ, ưa

 

 

 

PHỤ LỤC SỐ 9

HƯỚNG DẪN PHIÊN CHUYỂN ĐỊA DANH NGÔN NGỮ GỐC CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ SANG TIẾNG VIỆT VÀ CÁCH VIẾT ĐỊA DANH

1. Hướng dẫn phiên chuyển địa danh ngôn ngữ gốc các dân tộc thiểu số sang tiếng Việt

Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Ba Na  (Phụ lục số 1) được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ các dân tộc Ba Na, Co, Giẻ - Triêng, Xơ đăng, Hrê, Brâu, Cơ Ho, Mnông, Mạ, Xtiêng, Chơ Ro. Tiếng nói thuộc nhóm ngôn ngữ Môn - Khmer (ngữ hệ Nam Á), trong đó có một số tộc người đã có chữ viết Latinh từ trước năm 1975 như: Co, Giẻ - Triêng, Xơ đăng, Hrê, Cơ Ho, Xtiêng.

Vùng cư trú của các dân tộc nhóm này chủ yếu tại các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà, Quảng Ngãi, Quảng Nam, Đồng Nai, Lâm Đồng, Ninh Thuận, Đắk Lắk, Bình Phước, Tây Ninh.

2. Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Hmông - Dao (Phụ lục số 2) được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ các dân tộc: Mông, Dao và Pà Thẻn thuộc ngữ hệ Hmông - Dao, trong đó dân tộc Hmông, Dao đã có chữ viết.

Vùng cư trú của các dân tộc chủ yếu ở các tỉnh: Hà Giang, Lào Cai, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Hoà Bình, một số vùng phía tây Thanh Hóa và Nghệ An.

3. Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Khmer (Phụ lục số 3) được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ dân tộc Khmer.

Vùng cư trú của các dân tộc nhóm này chủ yếu tại các tỉnh khu vực miền Tây Nam Bộ.

4. Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Môn- Khmer Bắc Trường Sơn (Phụ lục số 4) được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ các dân tộc Bru - Vân Kiều, Tà Ôi và Cơ Tu.

Vùng cư trú của các dân tộc nhóm này chủ yếu tại khu vực miền tây các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam.

5. Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Nam Đảo (Phụ lục số 5) được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ các dân tộc Chăm, Gia Rai, Ê Đê, Churu (Chru), Raglai (Ra Glai).

Vùng cư trú của các dân tộc nhóm này chủ yếu tại các tỉnh miền Trung và Tây nguyên: Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bình Thuận, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Nông. Ngoài ra, ở miền tây Nam Bộ và một vài vùng miền trung như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đà Nẵng, Thừa Thiên - Huế, Quảng Trị cũng có thể có các địa danh gốc Chăm.

6. Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Tạng - Miến (Phụ lục số 6) được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ các dân tộc Lô Lô, Hà Nhì, La Hủ, Si La, Cống, Phù Lá. Các dân tộc này chưa có chữ viết riêng hoặc có cũng ít người còn đọc được.

Vùng cư trú của các dân tộc nhóm Tạng - Miến tại Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Lai Châu.

7. Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Thái - Kađai (Phụ lục số 7) được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ các dân tộc Tày, Nùng, Thái, Lào, Lự, Giáy, Bố Y, La Ha, La Chí, Pu Péo, Cơ Lao.

Vùng cư trú của các dân tộc Thái chủ yếu tại vùng núi Tây Bắc, tây Thanh Hóa, Nghệ An; dân tộc Tày, Nùng cư trú chủ yếu tại vùng Đông Bắc; các dân tộc có ngôn ngữ thuộc nhánh Kađai chủ yếu cư trú tại các tỉnh biên giới phía Bắc như Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang.

8. Mẫu phiên chuyển địa danh gốc nhóm ngôn ngữ - tộc người Việt- Mường (Phụ lục số 8): nhóm ngôn ngữ - tộc người Việt - Mường có 4 dân tộc: Kinh, Mường, Thổ, Chức trong đó có 3 dân tộc thiểu số. Mẫu này được áp dụng khi phiên chuyển địa danh có gốc ngôn ngữ các dân tộc Mường, Thổ, Chức.

Vùng cư trú của các dân tộc Mường, Thổ, Chức tại các tỉnh Hòa Bình, Phú Thọ, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình.

2. Cách viết địa danh Việt Nam

a) Cách viết địa danh Việt Nam có ngôn ngữ gốc tiếng Việt

- Sử dụng bộ chữ cái tiếng Việt để viết các địa danh theo đúng chính tả tiếng Việt: Bảng chữ cái tiếng Việt gồm các chữ cái xếp theo thứ tự: A, Ă, Â, B, C, D, Đ, E, Ê, G, H, I, K, L, M, N, O, Ô, Ơ, P, Q, R, S, T, U, Ư, V, X, Y.

- Địa danh sau khi chuẩn hóa được thể hiện bằng chữ tiếng Việt, giữa các âm tiết không có gạch nối, không có dấu phẩy treo.

- Viết hoa các chữ đầu âm tiết của danh từ riêng và không dùng gạch nối các địa danh Việt Nam và địa danh đọc theo âm Hán - Việt. Trật tự các dấu thanh điệu: Không dấu, huyền, hỏi, ngã, sắc, nặng.

Ví dụ: Thái Nguyên, Hà Nội, Trường Sa…

- Những địa danh Việt Nam mà danh từ riêng chỉ có một âm tiết và danh từ chung trở thành bộ phận không thể tách rời địa danh thì viết hoa tất cả các chữ đầu danh từ chung và danh từ riêng của địa danh đó.

Ví dụ: Hồ Tây, Cửa Lò, Bến Nghé, Vũng Tàu, Lạch Trường, Vàm Cỏ, Buôn Hồ, Bản Keo, Sóc Trăng, Cù Lao Chàm…

- Địa danh chỉ có một con chữ nguyên âm, thì dấu thanh được đặt vào con chữ nguyên âm đó.

Ví dụ: làng Dục Tú, xóm Thanh Hà, Sông Hồng

- Địa danh có một con chữ nguyên âm mang dấu phụ: Ă, Â, Ê, Ô, Ơ, Ư và kết thúc bằng bất kỳ con chữ nào, thì dấu thanh đặt ở con chữ đó. Riêng ƯƠ, dấu đặt ở Ơ.

Ví dụ: sông Như Nguyệt, xã Nội Duệ, thôn Tiên Tiến

- Địa danh có hai con chữ nguyên âm và kết thúc bằng một con chữ phụ âm hoặc tổ hợp con chữ phụ âm, thì dấu thanh được đặt vào con chữ nguyên âm cuối.

Ví dụ: thôn Huy Hoàng, xóm Mạch Hoạch…

- Địa danh kết thúc bằng oa, oe, uy thì dấu thanh được đặt vào con chữ nguyên âm cuối.

Ví dụ: xóm Hoè Nhai, huyện Xuân Thuỷ

- Địa danh kết thúc bằng hai hoặc ba con chữ nguyên âm khác với oa, oe, uy thì dấu thanh được đặt vào con chữ nguyên âm sát nguyên âm cuối.

Ví dụ: xóm Bảy Núi, phố Lương Định Của

b) Cách viết địa danh Việt Nam có ngôn ngữ gốc dân tộc thiểu số Việt Nam

- Sử dụng chữ cái hoặc tổ hợp chữ cái của bộ chữ tiếng Việt (trong một sô trường hợp có bổ sung bốn chữ cái  f, j, w, z)  để ghi các phụ âm đầu tương ứng hoặc phụ âm có cách đọc gần đúng với địa danh nguyên ngữ;

Ví dụ: Dak Bla (Đắc Bla), Có­( pah (Chư Pả), Ko( Siªr (Cä Xia), Phja Bióc

- Sử dụng các tổ hợp phụ âm đầu không có trong chính tả tiếng Việt như: Kr, Br, Bl, Pl, Sl, Đr, Gr, Gl để viết địa danh;

Ví dụ: Poáng Drang (Pong Đrang), Krông Jing (Krông Dinh), Có­( Krua (Ch­ Kroa), Có­( Mgar (Chư Mơ Ga).

- Đối với các phụ âm cuối không có trong chính tả tiếng Việt như: b, d, f, j, k, l, r, s, v, w, z được thay thế bằng các phụ âm tương ứng trong bộ chữ tiếng Việt và thanh điệu thích hợp.

Ví dụ: Mdrăk (Mơ Đrắc).

- Sử dụng chữ cái hoặc tổ hợp các chữ cái của bộ chữ tiếng Việt để ghi nguyên âm tương ứng hoặc nguyên âm có cách đọc gần đúng với địa danh nguyên ngữ.

Ví dụ: Ko( Siªr (Cä Xia).

- Sử dụng các chữ cái ghép oo, ôô để ghi nguyên âm dài của địa danh nguyên ngữ.

Ví dụ: Cầu Roòn, Áng Tôồng, Bơ Ngoong, Đắc Choong, A Nôông.

- Sử dụng dấu thanh của tiếng Việt để ghi các thanh tương ứng hoặc gần đúng của địa danh nguyên ngữ.

Ví dụ: Dak teh (Đắc Tẻ), Có­( pah (Chư Pả).

- Quy định phiên chuyển địa danh gốc ngôn ngữ dân tộc thiểu số sang tiếng Việt được quy định tại các Phụ lục số 1, Phụ lục số 2, Phụ lục số 3, Phụ lục số 4, Phụ lục số 5, Phụ lục số 6, Phụ lục số 7, Phụ lục số 8 của Quy chuẩn này;

c) Cách viết địa danh Việt Nam có ngôn ngữ gốc tiếng nước ngoài

- Các địa danh Việt Nam có ngôn ngữ gốc tiếng nước ngoài thực hiện theo các quy định về cách viết địa danh nước ngoài tại Quy chuẩn này.

Ví dụ: bệnh viện Xanh Pôn, phố Yecxanh

(Còn tiếp, xem Review)

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Bài đăng (Atom)